100 Lat Polskiego Czerwonego Krzyża

CZERWONY KRZYŻ

Czerwony Krzyż powstał w 1863 roku z inicjatywy szwajcarskiego filantropai finansisty Henriego Dunanta, wstrząśniętego widokiem dogorywających i pozostawionych sobie rannych, jaki ujrzał 24 czerwca 1859 roku na pobojowisku bitwy pod Solferino, gdzie armia cesarstwa Austrii stoczyła krwawą całodniową bitwę z armią włoską wspomaganą przez armię francuską. W wyniku bitwy na polu walki pozostało nieomal 30 tysięcy ofiar, w tym ponad 20 tysięcy rannych. Wstrząśnięty widokiem ofiar pozostawionych praktycznie bez opieki, podjął spontanicznie próbę udzielenia im pomocy przy udziale miejscowej ludności, którą z powodzeniem zachęcił do wynoszenia i pielęgnowania rannych, niezależnie od ich narodowości.

POLSKI CZERWONY KRZYŻ

Początek historii Polskiego Czerwonego Krzyża wiąże się z historią Rosyjskiego Czerwonego Krzyża (RCK), tworzonego w oparciu o ustawę wydaną przez Aleksandra II Romanowa w maju 1867 roku, 36 lat po upadku powstania listopadowego. W zaborze rosyjskim powstawały placówki działające w oparciu o tę ustawę. Wspierając niepodległościowy wysiłek Polaków, Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Genewie już w 1915 roku podjął decyzję o utworzeniu specjalnej (na czas wojny) polskiej sekcji Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża . Na jej czele stanął hr. Karol Potulski. Gdy po rewolucji październikowej i lutowej w 1917 roku  w wyniku I wojny światowej Polska odzyskała niepodległość (11 listopada 1918 roku) w kraju działało 26 szpitali Czerwonego Krzyża, 2 szpitale wielkiej księżnej Marii Pawłownej, 14 oddziałów Polskiego Komitetu Ochrony Sanitarnej, 10 szpitali miejskich.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, z inicjatywy Stowarzyszenia Samarytanin Polski zwołano 18 stycznia 1919 naradę wszystkich istniejących na ziemiach polskich organizacji kierujących się w działaniu ideałami Czerwonego Krzyża. Organizacje te podczas narady odbywającej się pod patronatem Heleny Paderewskiej utworzyły Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża. Po zatwierdzeniu przez rząd statutu Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża na zebraniu konstytucyjnym 27 kwietnia 1919 wybrano Zarząd Główny, prezesem został Paweł Sapieha, a po jego rezygnacji Helena Paderewska.
PTCK zostało zarejestrowane przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża i uznane za jedyną organizację czerwonokrzyską działającą na całym terytorium państwa polskiego 14 lipca 1919. Do Ligi Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża zostało przyjęte 16 września 1919. W pierwszym okresie działalności Towarzystwo wspierało głównie rannych i chorych w czasie powstania wielkopolskiego i powstań śląskich.
PTCK udzielało pomocy poszkodowanym w wyniku wojen, poszukiwało zaginionych. Prowadziło szereg zakładów lecznictwa. Szkolono pielęgniarki i ratowników. W 1921 powstały pierwsze Szkolne Koła PCK. PTCK od 1927 r. nosi nazwę „Polski Czerwony Krzyż” zgodnie z Rozporządzeniem Prezydenta RP z 1 września 1927 r. i posługuje się skrótem PCK. Wtedy patronat nad stowarzyszeniem objął Prezydent RP. Ustalone zostało, że w czasie wojny PCK będzie podporządkowane ministrowi spraw wojskowych. W 1935 roku powołana została w Łodzi Centralna Stacja Wypadkowa z ośrodkiem przetaczania krwi. Rok później w Warszawie utworzony został pierwszy Instytut Przetaczania i Konserwacji Krwi.

POLSKI BIAŁY KRZYŻ 

Organizacja powstała 2 lutego 1918 roku w USA podczas trwania I wojny światowej dzięki staraniom żony Ignacego Paderewskiego – Heleny , powołana w celu niesienia pomocy ofiarom wojny. Helena Paderewska, wskutek sprzeciwu Czerwonego Krzyża wobec utworzenia polskiej filii tej organizacji, zorganizowała i finansowała nabór ochotniczek do służby pielęgniarskiej, by wysłać je w miejsca, gdzie podczas pierwszej wojny światowej walczyli Polacy wcieleni do trzech armii – rosyjskiej, niemieckiej i austriackiej. Drugim celem statutowym stowarzyszenia, z którego Biały Krzyż stał się szczególnie znany, było szerzenie kultury i oświaty, rozbudzanie postaw patriotycznych oraz świadomości narodowej i obywatelskiej wśród żołnierzy polskich służących
w armiach zaborczych, a po zakończeniu I wojny światowej wśród żołnierzy służby zasadniczej Wojska Polskiego.
Polski Biały Krzyż rozwiązany został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1946 r. a jego majątek został przekazany Towarzystwu Przyjaciół Żołnierza, uznanemu w tym samym rozporządzeniu za stowarzyszenie wyższej użyteczności.

W dniu 27 września 2019 roku w Bibliotece – Centrum Kultury w Szczuczynie odbyło się uroczyste otwarcie wystawy „CZERWONY KRZYŻ”. Wystawę zorganizowano z okazji 100-lecia istnienia Polskiego Czerwonego Krzyża. Złożyły się na nią zbiory Barbary i Waldemara Niklińskich wzbogacone wystawą czasową pt. ”Czerwony Krzyż w Polsce i Kościerzynie. Powołanie organizacji i ich założyciele” z Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie, wystawa pt. „Stulecie Polskiego Białego Krzyża. Idea pomocy medycznej polskim żołnierzom zrodzona w Ameryce” z Muzeum Historii Medycyny i Farmacji
w Białymstoku.
Na otwarcie wystawy przybyli m.in.:
– Zbigniew Misiejuk Prezes Podlaskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża,
– Elżbieta Paszkowska Dyrektor Podlaskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża,
– Magda Walczak Dyrektor Pomorskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża,
– Piotr Zaborowski Wicedyrektor Pomorskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża,
– Jadwiga Zwara Prezes Rejonowego Oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża w Kościerzynie wraz z delegacją,
– Katarzyna Brauer Kierownik Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie,
– Prof. Dr Hab. Lech Chyczewski rektor Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku,
– Prof. Dr Witold Wincenciak Rektor Wyższej Szkoły Zawodowej Ochrony Zdrowia
z Łomży,
– Dr N. Med. Magdalena Muskała Kierownik Muzeum Historii Medycyny i Farmacji
w Białymstoku
– Doktor nauk teologicznych, biskup pomocniczy senior archidiecezji lubelskiej Ryszard Karpiński,
– Ks. Dr Hab. Bogusław Migut prof. KUL Katedry Teologii Liturgii z Lublina,
– Doktor Małgorzata Krystyna Frąckiewicz Wiceprezes Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów.
– Piotr Abramek syn Zdzisława Abramka autorytetu w dziedzinie historii Polskiego Czerwonego Krzyża,
– Anna Świderska Prezes Stowarzyszenia „Nasz Szczuczyn”,
– Starosta Powiatu Grajewskiego Waldemar Remfeld,
– Radny Powiatu Grajewskiego, Kierownik MDKi S w Szczuczynie Janusz Marcinkiewicz,
– Jadwiga Jolanta Budzińska Sekretarz Gminy Szczuczyn, Radna Powiatu, przyjaciel Biblioteki i Honorowy dawca krwi,
– ks. Marcin Ołtarzewski wikariusz parafii pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny
w Szczuczynie,
– Włodzimierz Syta – autor m.in. publikacji historii „Pułk 4 Ułanów Zaniemeńskich”,
– mł. bryg. Daniel Lewczuk – PSP w Grajewie – Dowódca Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej – oficer prasowy,
– asp. sztab. Andrzej Bargłowski Kierownik Posterunku Policji w Szczuczynie,
– Notariusz Katarzyna Maria Prystupiuk,
– Powiatowy Inspektor Sanitarny i Dyrektor Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej Jerzy Jan Nikliński,
– Elżbieta Niklińska Dyrektor Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Szczuczynie,
– Prezes WPK i TBS w Szczuczynie Krzysztof Wysocki,
– Prezes OSP w Szczuczynie dh Robert Łepkowski,
– Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Władysława Broniewskiego w Szczuczynie Małgorzata Karwowska wraz z zastępcą Ewą Grunwald,
– Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Zesłańców Sybiru w Niedźwiadnej Krzysztof Grunwald,
– Dyrektor Zespołu Szkół w Niećkowie Dariusz Koniecko,
zasłużeni obywatele Gminy Szczuczyn:
– Dyrektor Czesław Nikliński z żoną,
– Janina Zofia Grochulska odznaczona w 1964 r. Odznaką Honorową Polskiego Czerwonego Krzyża IV stopnia
oraz pomysłodawca wystawy Doktor Waldemar Nikliński z córką Joanną.
Uroczystość prowadził w imieniu organizatorów Dyrektor BCK w Szczuczynie Janusz Siemion. Wybrane wydarzenia z historii PCK zaprezentowali za pomocą audio projekcji żona Barbara i córka Eva oraz na żywo Joanna i Waldemar Niklińscy. Zgromadzonych gości zapoznano również z historią Białego Polskiego Krzyża. W trakcie uroczystości dr Waldemar Nikliński został uhonorowany odznaką „100 lat Niepodległości Polski”. Następnie odbyło się otwarcie wystawy „Czerwony Krzyż” na której zaprezentowano bogate zbiory dokumentów, medali i odznaczeń, fotografie, wydawnictwa, przedmioty oraz kolekcję lalek Barbary Niklińskiej poświęconej CK. Na zakończenie wernisażu wystąpił z koncertem duet
„ad Libitum” Maria Orzechowska skrzypce i Adrian Brzoska fortepian.
Wystawę można oglądać do końca 2019 roku w godzinach pracy Biblioteki-Centrum Kultury w Szczuczynie ul. Łomżyńska 11 do której obejrzenia serdecznie zapraszamy.

Wykorzystano materiały z: https://pl.wikipedia.org

Tekst i zdjęcia: Andrzej Szabelski BCK Szczuczyn